Bánh răng có rất nhiều loại. Mỗi loại sẽ có những quy ước và cách thiết kế bản vẽ bánh răng riêng biệt cùng với các thông số cụ thể. Do đó bạn cần phải nắm được các quy ước và quy trình thiết kế bản vẽ một cách chính xác nhất. Đồng thời hỗ trợ cho việc kiểm tra chất lượng sản phẩm sau gia công trở nên dễ dàng hơn.
1. Những quy ước chung trong bản vẽ bánh răng
1.1. Các định nghĩa
- Đường kính vòng tròn bước của một cặp bánh răng là đường kính của hình trụ đồng trục với bánh răng sẽ lăn với nhau mà không bị trượt. Các vòng tròn cao độ là các đĩa ma sát tưởng tượng và chúng tiếp xúc tại điểm cao độ.
- Vòng tròn cơ sở là vòng tròn mà từ đó điều kiện bất khả quy được tạo ra.
- Đường kính chân răng là đường kính ở chân răng.
- Phần phụ là độ sâu xuyên tâm của răng từ đường tròn bước răng đến chóp răng.
- Điểm trừ là độ sâu xuyên tâm của răng từ đường tròn cao độ đến chân răng.
- Khoảng trống là sự khác biệt đại số giữa phần phụ và phần trừ.
- Bước răng tròn là khoảng cách từ một điểm trên một răng đến điểm tương ứng trên răng kế tiếp, được đo quanh chu vi hình tròn.
- Đường hành động là đường tiếp tuyến chung của các đường tròn cơ sở và đường tiếp xúc là một phần của đường hành động nơi tiếp xúc diễn ra giữa các răng.
- Fillet là phần được làm tròn ở dưới cùng của khoảng răng.
1.2. Quy ước về cách tính
Để thiết kế được một bản vẽ bánh răng chính xác nhất với yêu cầu đề ra, người thiết kế phải đảm bảo tuân thủ các quy ước sau:
- Tỷ số truyền là tỷ số giữa số răng trong bánh răng với số răng trong bánh răng, bánh răng nhỏ hơn trong hai bánh răng dạng lưới.
- Khoảng cách tâm là tổng bán kính đường tròn bước răng của hai bánh răng trong lưới.
- Chiều rộng răng là chiều dài của cung từ mặt này sang mặt kia của răng, được đo xung quanh chu vi đường tròn bước răng.
- Môđun là đường kính vòng tròn bước chia cho số răng.
- Bước đường kính là nghịch đảo của mô-đun. Tức là số răng chia cho đường kính vòng tròn bước răng.
Bản vẽ bánh răng
2. Quy ước vẽ các loại bánh răng phổ biến hiện nay
Thông thường thì tùy theo loại bánh răng mà sẽ có những quy ước bản vẽ riêng biệt.
2.1. Quy ước bản vẽ bánh răng trụ
Quy ước vẽ bánh răng trụ
Cách vẽ bánh răng trụ theo quy định TCVN 13-78 như sau:
- Vòng đỉnh và đường sinh của mặt trụ đỉnh vẽ bằng nét liền đậm.
- Vòng chia và đường sinh của mặt trụ chia vẽ bằng nét chấm gạch
- Không thể hiện vòng đáy và đường sinh của mặt trụ đáy.
- Trong hình cắt dọc của bánh răng, phần răng bị cắt, nhưng quy định không kẻ các đường gạch gạch, lúc đó vẽ đường sinh đáy bằng nét liền đậm.
- Để biểu diễn răng nghiêng hoặc răng chữ V, nét mảnh thể hiện hướng nghiêng của răng và thể hiện rõ góc nghiêng õ.
- Có thể vẽ profin của răng khi cần thiết. Cho phép vẽ gần đúng profin của răng thân khai bằng cung tròn. Tâm cung tròn nằm trên vòng cơ sở, bánh kính R = d/5 (d: là đường kính vòng chia).
